මෙම ඔක්තෝබර් විසි හත් වනදා විවෘත කිරීමට නියමිත කොළඹ කටුනායක අධිවේගී මාර්ගය දෙපස ඉදිකොට ඇති ආරක්ෂිත වැටේ ස්ථාන ගණනාවක් නිරාවරණය වී තිබීම නිසා ඒවා හනික වසා නොදැමුවහොත් මාර්ගය විවෘත කළ පසුව සුනඛ, ගව ආදී සතුන් බහුල වශයෙන් ඊට පිවිසීමේ පහසු හැකියාවක් ඇතැයි ප්‍රදේශවාසීන් සහ සත්ව හිමිකම් ක්‍රියාකාරීහු පෙන්වා දෙති. එමෙන්ම මුතුරාජවෙල පාරිසරික ආරක්ෂිත ප්‍රදේශය සහ මුතුරාජවෙල අභයභූමිය මැදින් වැටී ඇති මෙම අධිවේගී මාර්ගයේ වැට නිසි පරිදි සකස් නොවුවහොත් මෙම තෙත්බිම් පද්ධතියෙහි වෙසෙන අඳුන් දිවියන්, කොළ දිවියන්, මීමින්නන්, බොර මුගටින්, දියබල්ලන්, ඉත්තෑවන්, ගැට කිඹුලන්, කබරගොයින්, තලගොයින්, කිරි ඉබ්බන්, ගල් ඉබ්බන්, තාරකා ඉබ්බන්, පිණුම් කටුස්සන්ආදී වනජීවීන් ද මෙම අධිවේගී මාර්ගයට පිවිසීමේ පහසු හැකියාවක් තිබේ. රිය අනතුරු මගින් සිදුවන මිනිස් ජීවිත සහ දේපළ විනාශයකටත් විශාල සත්ව සංහාරයකටත් ඉවහල් විය හැකි එම අනාරක්ෂිත තත්ත්වය වහා දුරුකරන මෙන් ඔව්හු බලධාරීන් ගෙන් ඉල්ලා සිටිති.
කිලෝමීටර් 25.8 දිගකින් යුත් මෙම අධිවේගී මාර්ගය මුලූමනින්ම පාහේ නාගරික ජනාවාස පද්ධතියක් අද්දරින් වැටී තිබෙන්නකි. එමෙන්ම ගත වූ කාලය මුළුල්ලේ එම නාගරික ප්‍රදේශවල කැලි කසල බැහැර කිරීම සඳහා යොදා ගැනුණේ ද මෙම අධිවේගී මාර්ගය වැටී ඇති මුතුරාජවෙල තෙත් බිම් පද්ධතියයි. මෙහිදී දිනකට නාගරික කැලි කසල සහ කර්මාන්ත ශාලා අපද්‍රව්‍ය ටොන් 20 ප්‍රමාණයක් මෙම තෙත්බිමට මුදාහැර ඇති බවට ගණන් බලා ඇත. මෙම තෙත් බිම ආශ්‍රිත ස්ථාන ගණනාවකට තවමත් දිනපතා නාගරික කැලිකසල ටොන් ගණන් ගෙනවුත් හෙළීම නිසා එම ප්‍රදේශයන් හි සුනඛ ගහණය ද සීග්‍රයෙන් වැඩි වී තිබේ.
අදත් මෙම අධිවේගී මාර්ගයට මීටර් දෙසීයක් පමණ නුදුරින් කඳාන- නෑදුරුපිටිය ප්‍රදේශයේ අක්කර ගණනක් පුරා විහිදුණු මහා පරිමාණයේ කසල ගොඩක් දැකිය හැක. ඉන් නැගෙන දුර්ගන්ධය අධිවේගී මාර්ගය දක්වා ද විහිදෙයි. අද වන විටත් මෙවන් ප්‍රදේශ සුනඛයන් ගේත් අයාලේ යන ගවයන් ගේත් රජදහනක්ව තිබීම නිසා අධිවේගී මාර්ගයේ ආරක්ෂිත වැටෙහි ස්ථාවරත්වය තහවුරු නොකිරීම අතිශයින් අවදානම් සහගත යැයි ප්‍රදේශවාසීහු කියා සිටිති.
එමෙන්ම මුතුරාජවෙල යනු ආසියානු තෙත් බිම් නාමාවලියට පවා අයත් ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රමුඛතම තෙත්බිම් කලාපයකි. මෙය ජලාශ්‍රිත පක්ෂි විශේෂ එකසිය පනහකගෙන් ද ක්ෂීරපායී විශේෂ තිස් නවයකින් ද උරග විශේෂ තිස් හතරකින් ද මත්ස්‍ය විශේෂ එකසිය තිස්තුනකින් සහ සමනල විශේෂ හැත්තෑ දෙකකින් සැදුම් ලත් මාහැඟි ජලජීවී පාරිසරික පද්ධතියකි. එමෙන්ම මුතුරාජවෙල සංක්‍රමණික පක්ෂීයන් ශ්‍රී ලංකාවට සංක්‍රමණය වන ප්‍රධානතම පිවිසුම් මංකඩක් වශයෙන් ද ප්‍රසිද්ධ ය.
අධිවේගී මාර්ගය දෙපස ඉදිකොට ඇති ආරක්ෂිත වැටේ නිරාවරණය වූ ස්ථාන පිළිබඳව මූලික විමසුමක් කළ අපට එවැනි ස්ථාන කීපයක් නිරීක්ෂණය කළ හැකි විය. නමුදු ප්‍රදේශවාසීන් පවසන්නේ ප්‍රධාන මාර්ගවලින් යා නොහැකි තවත් ස්ථාන කිහිපයකම අධිවේගී මාර්ගයේ ආරක්ෂිත වැටේ මෙබඳු කපොලූ දක්නට ලැබෙන බවකි.
මෙම ඔක්තෝබර් 27 දා විවෘත වීමෙන් පසු මෙම අධිවේගී මාර්ගය ඔස්සේ එක් දිනකට වාහන පහලොස් දහසක් පමණ ධාවනය වෙතැයි ගණන් බලා තිබේ. ඒවායේ වේගය ද පැයට කිලෝමීටර් සියයකි.
මෙසේ මාර්ගයට පිවිසෙන සුනඛයන් සම්බන්ධයෙන් ගතහැකි තීරණ කිහිපයක් පිළිබදව අදාළ වගකිවයුතු අංශ මේ වනවිට සාකච්ඡා පවත්වමින් සිටින බවත් එහිදී ඉදිරිපත්වන ඇතැම් යෝජනා මගින් සුනඛයන්ගේ ජීවිත කෙරෙහි තර්ජනාත්මක බලපෑම් එල්ලවී ඇති බවටත් සත්ව හිමිකම් සහ සුබසාධන ක්‍රියාකාරීන් වෙත තොරතුරු ලැබෙමින් පවතී. ඒ අනුව බලධාරීන් අධිවේගී මාර්ගයේ දෙපස ආරක්ෂිත වැට සවිමත් හා ස්ථාවර නොකොට ඉහත සඳහන් සාහසික තීරණවලට අවතීර්ණ වුවහොත් එමගින් ඔවුනට සුනඛ, ගව හා ඉහත සදහන් සියලූම වනජීවීන් කෙරෙහි ඒ සාහසික තීරණයම ගැනීමට සිදුවනු ඇත. කෙසේ හෝ මේ සම්බන්ධයෙන් ගනුලබන ඉදිරි පියවර කෙරෙහි කෙරෙහි සත්ව හිමිකම් හා සුබසාධන ක්‍රියාකාරීන් සහ පරිසරවේදීහු මහත් උනන්දුවෙන් බලාසිටිති.